De Gewestelijke Ontwikkelingscommissie (GOC) heeft een advies over het ontwerp van richtplan van aanleg (RPA) Wet uitgebracht. Perspective.brussels, het kenniscentrum dat zich bezighoudt met de territoriale ontwikkelingsstrategie voor het Brussels gewest, heeft er kennis van genomen. Alle opmerkingen van de verschillende instanties die over dit RPA werden geraadpleegd, zijn nu binnen.

Het advies van de GOC over het RPA Wet vervolledigt en voltooit de resultaten van het openbaar onderzoek dat vorig jaar plaatsvond. Het biedt een overzicht van de legitieme vragen die enkele actoren zich stellen in verband met de dichtheid, de bouwhoogte, de openbare ruimten en huisvesting. De minister-president geeft gehoor aan die bekommernissen en gaat het nodige doen om de volgende thema’s opnieuw onder de loep te nemen, zodat ze in het RPA op een betere manier worden geregeld:

• de openbare ruimte en de mobiliteit om meer plaats voor te behouden voor de actieve weggebruikers en de verblijfsfuncties;
• de bouwprofielen en inplantingen: de hoge gebouwen in de “centrale zone” van het ontwerp-RPA zouden verlaagd kunnen worden om de vastgestelde gevolgen op het vlak van bezonning en wind, zowel in de omtrek van het ontwerp-RPA als voor de omliggende wijken, zoveel mogelijk te beperken;
• dichtheid en huisvesting: de bouw van woningen is essentieel om de ambitie van een gezellige en levendige wijk waar te maken. Om in de toekomst een sociale woonmix te garanderen, zal werk gemaakt worden van de doelstelling die opgenomen is in de gewestelijke beleidsverklaring, namelijk zorgen voor 15% sociale woningen in de wijken waar er daaraan een gebrek is. Dat is in de Europese Wijk het geval.

De Brusselse regering zal het op basis daarvan bijgewerkte plan binnenkort onderzoeken. Het is de bedoeling om een project dat zinvol is voor alle burgers, te kunnen voorleggen voor de buurt rond de Wetstraat.

Ter herinnering: het ontwerp-RPA steunt op een strategie waarmee het Brussels Gewest al meerdere jaren bezig is. Het richtschema voor de Europese Wijk, dat in 2008 werd goedgekeurd, schuift twaalf stedenbouwkundige en architecturale kernprogramma’s naar voor om deze buurt een nieuwe gedaante te geven. Een eerste programma beoogt de gebouwen van de Europese Commissie in de Wetstraat te herstructureren. Het richtschema bepaalde om voor dat programma een internationale stedenbouwkundige wedstrijd uit te schrijven, die in 2009 plaatsvond. Het “stadsproject Wet” van het atelier Christian de Portzamparc kwam destijds bij die wedstrijd als winnaar uit de bus. Dat project vormt al sinds 2009 tot nu de rode draad voor de heraanleg van de Wetstraat.

“We zijn er ons uiteraard van bewust dat de visie op de stad tussen 2008 en vandaag geëvolueerd is. Dat heeft het Gewest ertoe aangezet om de eerder genomen beslissingen in verband met de bebouwde ruimte en de dichtheid naar beneden toe bij te stellen. Niemand trekt echter de stedelijke mix die het RPA beoogt in te voeren, in twijfel“, laat minister-president Rudi Vervoort verstaan.

Een gebied dat bijzonder goed toegankelijk is, maar dat ook vooralsnog onbenutte mogelijkheden biedt 

Het hoofddoel van dit grootschalige stadsproject voor het Brussels gewest bestaat erin de leefomgeving en de openbare ruimte te verbeteren, huisvesting te creëren en dus vooral een sociale en functionele mix tot stand te brengen in dit stadsdeel dat er na de kantooruren grotendeels verlaten bijligt.

“Dit plan werd vaak ten onrechte aanzien als een instrument dat de ontwikkeling van hoge kantoorgebouwen mogelijk moet maken, maar ik wil er toch op wijzen dat de voorgestelde verdichting betrekking heeft op woningen, voorzieningen en lokale handel. De kantoordichtheid zal net verlagen”, aldus nog Rudi Vervoort. “De crisis die we vandaag meemaken en de doorbraak van telewerk die daarvan het gevolg is, worden soms aangegrepen om een sceptisch beeld te schetsen over de toekomst van de kantoren, maar ik denk persoonlijk dat het nog te vroeg is om conclusies te trekken”, merkt hij ook op.  

Ten slotte is het belangrijk om te benadrukken dat de oppervlakte voor kantoren die het RPA toelaat, wel degelijk een maximumoppervlakte is, terwijl de drempelwaarden voor huisvesting en voorzieningen dan weer minima zijn. Die drempelwaarden bieden bijgevolg oneindig veel mogelijkheden op het vlak van ontwikkeling en kunnen afgestemd worden op de context, zodra de gevolgen van en de lessen uit de crisis grondig onderzocht zijn. Een van de basisfuncties van een plan is trouwens dat het aangepast kan worden aan de stedelijke context en realiteit.

Op voorstel van Minister-President Rudi Vervoort heeft de Brusselse Regering deze donderdag haar goedkeuring gehecht aan het programma en de documenten van de overheidsopdracht voor de aanstelling van een multidisciplinair team dat ermee belast zal worden om in het kader van het Stadsvernieuwingscontract nr. 1 “Citroën – Vergote” tussen de Rederskaai en de Groendreef te 1000 Brussel een sportvoorziening te ontwerpen en de bouw ervan op te volgen. De Regering heeft aan de Maatschappij voor Stedelijke Inrichting (MSI) het gedelegeerde opdrachtgeverschap toegekend om dit project concreet uit te werken en met name deze overheidsopdracht in de komende weken op Europees niveau bekend te maken.

Dit nieuwbouwproject heeft betrekking op ongeveer 5.400 m² bruto bebouwde oppervlakte op een terrein van om en bij de 2.600 m² dat gelegen is langs het Vergotedok, ter hoogte van de zwaaikom van het kanaal, en eigendom is van de Haven van Brussel. Het gebouw zal plaats bieden aan een multisportzaal, een turnzaal, een klimzaal, padelterreinen en een cafetaria. Na de bouw zal de Stad Brussel instaan voor het beheer van de infrastructuur. 

Minister-President van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Rudi Vervoort verduidelijkt dat “het gaat om een nieuw gewestelijk overheidsproject in de kanaalzone en een van de symboolprojecten van de eerste reeks Stadsvernieuwingscontracten. Het sluit perfect aan bij de filosofie van de stadsvernieuwingscontracten die door het Gewest opgestart en samen met de gemeenten ten uitvoer worden gelegd: tekorten op het vlak van openbare infrastructuur wegwerken en de stedelijke breuklijnen tussen wijken verkleinen. Het vervolledigt een belangrijke reeks initiatieven die bijdragen tot de vernieuwing van dit strategische gebied dat het kanaal vormt, ongeacht of zij uitgaan van de overheid (oprichting van het museum Kanal-Centre Pompidou, aanleg van het Beco-park, bouw van de Suzan Daniel-brug, inrichting van ruimten voor stedelijke ondernemingen op het Port Business Park naast het TIR, herinrichting van het Maximiliaanpark …), dan wel van de privésector (ontwikkelingen in uitvoering op de site van Thurn & Taxis). Analyses van perspective.brussels in het kader van de gezondheidscrisis herbevestigen dat het bouwen van sportvoorzieningen een antwoord biedt op het gebrek aan sportfaciliteiten in de wijken in de kanaalzone en op die manier wordt het gebied tot leven gewekt door een heel ruim publiek aan te trekken. Het is ook de bedoeling om tussen de infrastructuur en de omgeving errond een wisselwerking te creëren. De infrastructuur zal worden opgebouwd in de hoogte en moet een iconisch gebouw voor Brussel en de kanaalzone worden.”

“Voor ons is dit project essentieel omdat de wijk sinds aan aantal jaar in verandering is en we verheugen ons dat we,  samen met het Gewest, het project van de stad op 10 minuten blijven ontwikkelen langs het kanaal. Het idee is dat de bewoners kunnen genieten van collectieve voorzieningen om zich te kunnen ontplooien in hun wijk. Woningen, een school, een crèche, openbaar vervoer en nu ook sportinfrastructuur zullen van deze wijk een bewoonbare en rustige zone maken.”, verheugt Burgemeester Philippe Close zich.

“Deze studie voor de bouw van gewestelijke sportinfrastructuur langs het kanaal toont de bereidheid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest om te investeren in de Noordwijk. De Stad Brussel is blij met deze nieuwe samenwerking, en is klaar om samen met het Gewest de sportieve noden van de inwoners van de wijk te bestuderen, waaraan dankzij dit ambitieuze Stadsvernieuwingscontract zal worden voldaan.”, aldus eerste schepen en schepen van sport Benoit Hellings. 

Gilles DELFORGE, directeur van de MSI, “bedankt de Gewestregering voor het vertrouwen dat ze de MSI schenkt door deze opdracht aan haar toe te vertrouwen” en is blij dat “de MSI hier eens te meer haar rol mag vervullen van vormgever van de territoriale ontwikkeling van Brussel, die de leiding heeft over grootschalige stadsinrichtingsprojecten en instaat voor de verwezenlijking van openbare voorzieningen met een gewestelijke uitstraling. Deze sportvoorziening toont andermaal de veelzijdigheid van de MSI die reeds projecten coördineert voor de creatie van woningen en voorzieningen voor uiteenlopende bestemmingen als cultuur, de media, de academische wereld, de hulpdiensten … Zoals iedere keer past de MSI haar werkmethode aan de specifieke context van het project aan om het optreden van de verschillende betrokken partners optimaal te coördineren. Zo zal in het kader van dit project de MSI, die optreedt als gedelegeerd opdrachtgever voor rekening van het Gewest, samenwerken met de Stad Brussel (die na de bouw van de infrastructuur in zal staan voor het beheer ervan) en Urban.brussels (die belast is met de stadsvernieuwingscontracten). Bovendien heeft de MSI in nauw overleg met deze twee partners en de Bouwmeester van het Gewest en de cel Sport van perspective.brussels het bestek opgemaakt dat deze donderdag door de Regering is goedgekeurd. ”

Naar aanleiding van de elfde reeks Duurzame Wijkcontracten (DWC) selecteerde de Brusselse Regering 3 nieuwe perimeters: “Helihaven-Antwerpen” in Brussel, “Jacquet” in Koekelberg en “Zwarte Vijvers” in Molenbeek. Deze krijgen nu steun via dit gewestelijk instrument voor stedelijke ontwikkeling en verbetering van de leefomgeving voor de inwoners van de zone voor stedelijke herwaardering (ZSH).

De duurzame wijkcontracten bestaan sinds 2010, maar met de verbreding van de zone voor stedelijke herwaardering in 2019 zijn er nieuwe Brusselse gemeenten die een kandidatuur hebben ingediend voor deze elfde reeks. Zoals de vorige jaren kende de door Minister-President Rudi Vervoort gecoördineerde oproep tot kandidaturen een groot succes, zowel qua aantal kandidaturen als wat betreft de kwaliteit hiervan. In totaal zijn negen dossiers ingediend.

« Voor deze legislatuur hebben wij met de Regering beslist te kijken naar specifieke uitdagingen voor de stadsvernieuwing zoals klimaat en duurzaamheid. De gezondheidscrisis die wij momenteel doormaken, brengt sociale, stedelijke en economische noden aan de oppervlakte, zeker voor wie leeft in een groot stadsgewest als Brussel. De behoefte aan de uitbouw van een buurtstad met woningen en voorzieningen waartoe iedereen toegang heeft, kwalitatief hoogstaande openbare en groene ruimten en sociaaleconomische initiatieven en ingrepen voor de sociale cohesie laat zich dan ook steeds sterker gevoelen. » aldus Rudi Vervoort, de Brusselse Minister-President.

De laureaten van deze elfde reeks van de Duurzame wijkcontracten 2021-2026/2028 zijn respectievelijk:

• Brussel « Helihaven-Antwerpen »: deze perimeter wordt gekenmerkt door een grote morfologische, sociale en functionele diversiteit en ondergaat een sterke dynamiek van meerdere grote projecten (RPA, Stadsvernieuwingscontract 1, Wijkcontract in de nabijheid). Dit nieuwe wijkcontract moet de lopende inspanningen voor stadsvernieuwing aanvullen en verbindend werken met projecten op lokale en op gewestelijke schaal. Voor de ontwikkeling van deze wijk wordt toegespitst op de hernieuwde aansluiting van de openbare ruimten aan de oost- en westkant en op de heropbouw van een samenhangend stadsweefsel. De activering van de bodemplaat van de Lakense Haard is één van de grote projecten binnen de perimeter. Er wordt sterk ingezet op het groene netwerk en pacificatie van trajecten, samen met de ontwikkeling van voorzieningen bestemd voor de bewoners (en toekomstige bewoners) van de wijk. 
• Koekelberg « Jacquet »: deze perimeter ligt ingesloten tussen de spoorlijn L28, het Zwarte Vijversplein en grote verkeersassen en moet een eigen identiteit krijgen met een kwalitatieve leefomgeving. De wijk kende al meer dan 20 jaar geen wijkcontract meer en blijft sociaaleconomisch sterk prioritair met één van hoogste bevolkingsdichtheden van het Gewest (25.114 inw/km²). Als grote uitdagingen van deze wijk gelden de versterking van de bewoonbaarheid, met nieuwe woningen en buurtvoorzieningen, de teruggave van de openbare ruimte aan de bewoners en het tot rust brengen van het stadsnetwerk. De inrichting van gemeenschapsruimten moet zorgen voor een grotere cohesie en sociale vitaliteit.
• Molenbeek « Zwarte Vijvers »: deze perimeter omvat de oude industriële wijken van het Gewest. De uitdagingen qua huisvesting, openbare ruimten en verbetering van de gebouwenstructuur in het algemeen blijven er enorm. Er staan meerdere ontdichtings- en vergroeningsinitiatieven op stapel en er wordt gewerkt om de openbare ruimten op te waarderen en terug te geven aan de inwoners. De kandidatuur legt de nadruk op de bouw van infrastructuur voor jongeren en voorzieningen die de attractiviteit kunnen verhogen in de wijk op zoek naar een identiteit.  Ook de heraanleg van het Zwarte Vijversplein is een prioriteit.

Met hun aangrenzende perimeters, een gezamenlijk Stadsvernieuwingscontract en de gelijkaardige stedelijke en sociale problemen kunnen de gemeenten Koekelberg en Molenbeek hier van bij de uitwerking van het programma samen synergieën creëren.

De drie gemeenten bieden bovendien interessante kansen voor het openbaar grondbeleid, dat aanzienlijk kan bijdragen tot de verwezenlijking van de operaties.

Tijdens deze lockdownperiode krijgt de burgerparticipatie het er hard te verduren. De gemeenten en studiebureaus zullen blijk moeten geven van creativiteit om de bewoners in de loop van het proces in beweging te krijgen, want co-constructie blijft een essentieel element bij de verwezenlijking van nieuwe wijken. 

Qua budget ten slotte mogen de drie gemeenten elk rekenen op een subsidie van 142.500 euro voor de uitwerking van hun basisprogramma en een subsidie van 12,5 miljoen euro voor de uitvoeringsfase.