De Brusselse Hoofdstedelijke Regering heeft vandaag, op donderdag 1 juli 2021, op voorstel van minister-president Rudi Vervoort, de nieuwe versie van het ontwerp van richtplan van aanleg ‘Josaphat’ (RPA) in eerste lezing goedgekeurd. Dat ontwerp werd gewijzigd en aangevuld op basis van de resultaten van het openbaar onderzoek en de adviezen van de bevoegde instanties, maar houdt ook rekening met de bedenkingen en alternatieve voorstellen van de burgers. In september 2021 is een nieuw openbaar onderzoek gepland en zullen tegelijk de gewestelijke instanties, waaronder de  Gewestelijke Ontwikkelingscommissie (GOC), worden geraadpleegd.

Eerder, op 23 mei 2019, had de Brusselse regering in eerste lezing een eerste versie van het ontwerp van RPA Josaphat aangenomen met de bedoeling om de gewestelijke visie op de stedelijke ontwikkeling van deze strategische site waarvan de MSI eigenaar is, vast te leggen. Conform de wettelijke procedure van het BWRO vond over het ontwerp van RPA en het bijhorende milieueffectenrapport (MER) van 3 oktober 2019 tot 2 december 2019 een openbaar onderzoek plaats. Daarnaast vroeg de regering aan de betrokken gemeenten en aan de gewestelijke instanties die in het BWRO zijn opgenoemd, om haar een formeel advies te bezorgen. Door de gezondheidscrisis kon de Gewestelijke Ontwikkelingscommissie (GOC) als laatste in de rij haar advies pas op 23 april 2020 uitbrengen.

Al snel na het grondige onderzoek van de bezwaren en de geformuleerde adviezen liet minister-president Rudi Vervoort weten rekening te willen houden met de terechte punten van kritiek en bezorgdheden over dit dossier. Daarom vroeg hij perspective.brussels in juli 2020 om het ontwerp van RPA en dan meer bepaald de onderdelen over dichtheid, mobiliteit en behoud van de biodiversiteit ingrijpend te wijzigen.

Dit zijn algemeen beschouwd de belangrijkste veranderingen in het gewijzigde ontwerp van RPA Josaphat van 2021: 

• Wat het behoud van de biodiversiteit betreft: Van het middelste open stuk braakland, dat van essentieel belang is voor de huidige biodiversiteit, blijft 1,28 ha bewaard. Daar komt een nieuw park (“biopark”), dat uitsluitend in het teken zal staan van de biodiversiteit. Leefmilieu Brussel zal het beheren. Dat nieuwe openbare park zal aansluiten op de wadiparken, het Spoorpark en de reeds bestaande taluds die in het nieuwe ontwerp behouden blijven. Dat moet dan één aaneengesloten park met een totale oppervlakte van 5,05 ha opleveren!
• Op het vlak van groene ruimten: Het Gewest besteedt bij de vormgeving van het nieuwe ontwerp bijzonder veel aandacht aan de landschapskwaliteit. De cijfers spreken voor zich: het aandeel van de groene ruimten werd aanzienlijk verhoogd. Zij nemen voortaan 40% van de oppervlakte van het ontwerp van RPA in (dat is bijna 13,5 ha)! 
• Op het vlak van dichtheid: Omdat er meer ruimte voorbehouden wordt voor de natuur, werd de bebouwing van het terrein herzien: alle woningen worden samengebracht in twee woonkernen op het noordelijke en zuidwestelijke deel van de site. Voor het RPA in zijn geheel vermindert de bovengrondse bruto-oppervlakte aanzienlijk met 17% en voor de woonfunctie zelfs met 19%. Dat vertaalt zich concreet in de schrapping van bijna 400 woningen (er zijn nu nog 1.200 woningen gepland in plaats van de 1.600 daarvoor). Er zouden onder meer 323 sociale woningen en 215 middenklassewoningen komen.
• Op het vlak van openbare voorzieningen: Het ontwerp van RPA laat de bouw van een gloednieuw geïntegreerd school- en sportcomplex door de gemeente Schaarbeek toe. Het is de bedoeling om de sportzaal in dat complex te laten delen door de basisschool en de middelbare school die aan weerszijden van de spoorlijn, met een openbare loopbrug ertussen, zullen worden opgetrokken.
• Op het vlak van mobiliteit: De verminderde dichtheid en de herindeling van de ruimte in twee woonkernen op het noordelijke en zuidelijke deel van de site moeten het mogelijk maken om de mobiliteit op en rond de site beduidend te verbeteren. Met dit bijgewerkte ontwerp onderstreept de regering dus nogmaals haar ambitie om de impact van het autoverkeer en private parkeerplaatsen op de site zoveel mogelijk te beperken met als doel om de wijk geleidelijk autoloos te maken.
• Wat het MER betreft: Het MER werd uitvoerig aangevuld en geactualiseerd om de milieu-impact van de door de regering besliste wijzigingen nauwkeurig te kunnen bepalen. In dat verband werden voor alle omgevingsaspecten tal van bijkomende zaken onderzocht.
• Wat de concurrentiedialoog betreft: de regering geeft aan dat zij de concurrentiedialoog onder leiding van de MSI, die momenteel bezig is, wil behouden en voortzetten.

“Ik ben zeer tevreden met dit belangrijke akkoord dat de regering heeft bereikt. Ik denk dat heel wat burgers met belangstelling voor de toekomst van het braakliggende terrein Josaphat hiernaar hebben uitgekeken. De teams van perspective.brussels en professionele studiebureaus (stedenbouwkundigen, architecten, ingenieurs, enz.) hebben zich maandenlang keihard ingespannen om de regering een volledig bijgewerkt ontwerp voor te stellen. Ik hoop dat we op basis daarvan in alle sereniteit kunnen verdergaan met de ontwikkeling van dit strategische gebied en tegelijk sterke antwoorden en stevige garanties kunnen bieden om tegemoet te komen aan de terechte vragen die tijdens het openbaar onderzoek zijn gerezen. We weten allemaal dat dit dossier bijzondere aandacht opwekt en het democratische debat voedt, tot mijn grote vreugde trouwens. In tegenstelling tot wat we soms lezen of horen, toont het akkoord van vandaag andermaal aan dat openbare onderzoeken wel degelijk van nut zijn. En we krijgen nog een primeur voor Brussel. In september is een nieuw openbaar onderzoek gepland. De Brusselaars zullen dan opnieuw de kans krijgen om zich uit te spreken over het bijgewerkte ontwerp van RPA”, aldus minister-president Rudi Vervoort.

“De ambitie van het gewijzigde project is om de duurzame roeping van de Josaphat-site te versterken door de verschillende klimatologische uitdagingen beter te integreren in het kader van een ontwikkeling die tevens beantwoordt aan de Brusselse behoefte aan toegankelijke woningen. Het nieuwe project wil dus beter voldoen aan de wensen van de inwoners“, benadrukt Antoine de Borman, directeur-generaal van perspective.brussels.”