Op voorstel van de minister-president van het Brussels Gewest, Rudi Vervoort, van de minister voor Gezondheid en Welzijn, Alain Maron, van Nawal Ben Hamou, staatssecretaris belast met huisvesting en Elke Van den Brandt, voorzitter van het College van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC), hebben de Brusselse regering en het Verenigd College van de GGC op donderdag 8 juli beslist om in 2021 een budget vrij te maken van 965.000 € om sociaal gerichte initiatieven voor tijdelijke bezetting van leegstaande gebouwen te ondersteunen. 500 personen zullen van deze beslissing kunnen genieten en zullen een menswaardige en veilige woning kunnen vinden.

De tijdelijke bezettingen van leegstaande panden breiden zich de laatste jaren in het Brussels Gewest uit, met name als gevolg van het tekort aan betaalbare woningen, de migratiecrisis en de voorbije maanden ook de COVID-19 gezondheidscrisis. Deze bezettingen passen in het kader van een context van armoede en kwetsbaarheid waar, gelet op de omstandigheden waarin deze bezettingen plaatsvinden, gezondheids- en zelfs veiligheidsproblemen bovenop komen.  

Sinds het begin van de gezondheidscrisis is er een toename van deze bezettingen, die te wijten is aan de beperkingen die het gevolg zijn van de lockdown en het inkomensverlies dat veel mensen ondervinden. Het gaat daarbij in het bijzonder om mensen zonder verblijfsvergunning.

Om de risico’s op het vlak van gezondheid en welzijn te beperken en de veiligheid van de bewoners te garanderen, heeft de Brusselse regering in 2021 een budget van 965.000 € vrijgemaakt om sociaal gerichte initiatieven voor tijdelijke bezetting van leegstaande gebouwen te ondersteunen. 

Deze gezamenlijke beslissing sluit aan bij het meerderheidsakkoord van de Brusselse regering waarin bepaald is om “initiatieven voor tijdelijke bezetting te bevorderen en tegelijk te voorzien in het voortbestaan van het sociaal woningenbestand op lange termijn” en om “het (reglementair en praktisch) gemakkelijker te maken om plannen voor overgangsbeheer uit te werken en tijdelijke gebruiksbestemmingen te regelen door een loket “tijdelijke gebruiksbestemmingen” op te richten om vlotter informatie te verstrekken en alle dragers van tijdelijke bezettingsprojecten op weg te helpen.”

Concreet betekent dit dat er zopas een budget van 965.000 € voor 2021 werd vrijgemaakt. De doelstelling van deze beslissing behelst de ondersteuning van initiatieven van tijdelijke bezetting. Deze initiatieven moeten bepaalde richtlijnen naleven:

1. Ze hebben betrekking op kwetsbare personen, voornamelijk op het gebied van hun administratieve situatie, minderjarigen en gezinnen met minderjarige kinderen inbegrepen;
2. De bezetting moet het voorwerp uitmaken van een akkoord van de eigenaar van het betrokken gebouw en moet geregeld worden door middel van een tijdelijke (kosteloze) bezettingsovereenkomst;
3. Bij de ondersteunde projecten, zal de voorrang uitgaan naar projecten van een redelijke omvang (bij voorkeur tot 100 personen) om het interne beheer van de bezetting door de verenigingen die de projecten coördineren te vergemakkelijken en door de harmonieuze integratie van de projecten in hun omgeving. 

De financiële tegemoetkoming van de Brusselse regering en de GGC dekt de energie- en verzekeringskosten, en in voorkomend geval, de kosten die verband houden met de aanpassingswerken om conform de aanbevelingen van de DBDMH, de veiligheid van de bewoners te garanderen. Bovendien is er een versterking voorzien van de OCMW’s van de gemeenten op wiens grondgebied projecten worden ontwikkeld om de toegang tot de rechten en de steunmaatregelen van de opgevangen personen te vergemakkelijken.

Het nastreven van deze doelstelling is aanvullend op de versterking van de opvangfaciliteiten van kwetsbare personen (daklozen en zogenaamde ‘transitmigranten’). 

Gelijktijdig met dit mechanisme, heeft de regering beslist om een  loket tijdelijke gebruiksbestemmingen op te richten. De ondersteunde projecten (7 projecten tot op heden) kunnen voor methodologische en technische steun terecht bij Citydev, de BFUH en de betrokken gemeenten .

Rudi Vervoort, Brussels minister-president: “Het Gewest heeft zijn verantwoordelijkheid opgenomen om een antwoord te bieden aan de uitdaging van de noodopvang en aan te sluiten op de mobilisatiedynamiek van onbewoonde gebouwen voor maatschappelijke doeleinden. Het betreft gerichte middelen, waardoor de dringende noodzaak om de zoektocht naar structurele en langdurige oplossingen voor te zetten, niet uit het oog verloren mag worden.”

Voor Alain Maron, minister voor Gezondheid en Sociale Zaken van de Brusselse regering: “Deze beslissing dient ter versterking van alle instrumenten die de Brusselse regering heeft ingevoerd met het oog op de voortzetting van de opvang van kwetsbare doelgroepen, ter aanvulling van de prioritaire doelstelling van duurzame herhuisvesting van zoveel mogelijk daklozen. Samen met Rudi Vervoort, Nawal Ben Hamou en Elke Van den Brandt, streven wij een dubbele doelstelling na: menswaardige opvangmogelijkheden aanbieden en strijden tegen  de leegstaande gebouwen die in Brussel meer dan 6 miljoen m² vertegenwoordigen[1]. Deze beslissing geeft vaste vorm aan de band tussen het sociale beleid en de huisvesting.”

Voor de staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou: “Om het hoofd te bieden aan de woningcrisis, is het van wezenlijk belang om de tijdelijke bezettingen in te schakelen omdat ze als woningen kunnen ingericht worden. Deze korte of middellange termijnoplossingen kunnen voorkomen dat de begunstigde personen op straat belanden. Gebouwen leeg laten staan is dus geen optie. Wij rekenen op de publieke en private bereidheid om de strijd aan te binden tegen deze extreme en onaanvaardbare kwetsbaarheid in de hoofdstad van Europa.”

---

[1] Volgens de vzw Communa ligt er in Brussel meer dan 6 miljoen vierkante meter leeg, wat overeenkomst met de grondoppervlakte van de gemeente Elsene.