De Brusselse gewestelijke werkgroep die werkt aan tijdelijke oplossingen om Oekraïense vluchtelingen onderdak te verlenen, kan onmiskenbare resultaten voorleggen: tot nu toe zijn in het Brussels Gewest vijf collectieve opvangcentra geopend waar in totaal 318 mensen verblijven. Eind oktober openen vier nieuwe gebouwen de deuren, waarmee de totale verblijfscapaciteit in het Gewest op 556 bedden komt. Als alle werkzaamheden zijn afgerond die voor 2022 gepland stonden, hebben daarmee eind december in totaal 1.600 mensen een tijdelijk onderkomen.

Begin september stonden in Brussel 8500 Oekraïners met een tijdelijk beschermingsstatuut geregistreerd. Tegen het einde van het jaar worden opnieuw vluchtelingen verwacht. Het Gewest vertrouwt op CELEVAL voor een juiste raming van het aantal mensen dat we kunnen verwachten. Na de noodopvang is het belangrijk dat deze mensen aansluiting vinden bij onze maatschappij, maar dat vereist begeleiding naar zo duurzaam mogelijke huisvesting, toegang tot gezondheidszorg, werk en onderwijs. De Brusselse gewestelijke werkgroepen hebben voor al deze aspecten gestructureerde acties opgezet en doen voor de uitvoering van hun taken ook een beroep op vele privépartners, verenigingen en gemeenschappen. De Oekraïense vluchtelingen zelf zijn bij de hele ontwikkeling en uitvoering van de strategie betrokken.

Ook al voorziet het verblijfsaanbod op de markt stilaan enigszins in de behoeften van een deel van de nieuwkomers, toch was het de solidariteit van de vele Brusselaars die Oekraïense vluchtelingen thuis hebben opgevangen – en dat nog steeds doen – die essentieel bleek. De gewestelijke instellingen van hun kant bekeken alle mogelijke manieren om verblijfplaatsen te creëren (hotels, kantoren, collectieve voorzieningen, enz.) en de gemeenten werkten met steun van het Brussels Gewest en de diensten van Bruss’help aan de begeleiding van de burgers die onderdak verzorgen en de opgevangen mensen.

Daartoe richtte het Gewest het gewestelijk platform “BeMyGuest” op, waar burgers hun accommodatieaanbod kunnen aanmelden en de gemeenten dit aanbod koppelen aan de vraag naar accommodatie. Om deze solidariteit te schragen heeft het Gewest gezorgd voor een juridisch instrumentarium (gestandaardiseerde overeenkomst voor tijdelijke huisvesting, samenlevingscontract, gratis nummer, enz.) en schiep het een kader voor de financiële bijdragen van het opgevangen publiek.

Na deze collectieve inspanning van meerdere maanden ziet de gewestelijke werkgroep die zich toelegt op het zoeken naar tijdelijke verblijfsoplossingen resultaat: op het vlak van collectieve huisvesting zijn ondertussen vijf collectieve verblijfscentra in het Brussels Gewest operationeel, waar samen 318 personen zijn ondergebracht. Het gaat om vier hotels en een geconverteerd kantoorgebouw waarvan de capaciteit nog wordt uitgebreid.

Tegen eind oktober openen vier nieuwe gebouwen de deuren, wat de totale verblijfscapaciteit in het Gewest op 556 bedden brengt. Nog vóór eind december 2022 moeten de werken die vandaag in uitvoering zijn verblijfruimte bieden aan in totaal 1600 mensen, onder meer in één van de 150 tijdelijke verblijfsmodules die de werkgroep voorziet.

De Brusselse overheidsinstellingen die een rol spelen bij het creëren van huisvesting (BGHM, Citydev.brussels, MSI, Urban, GOB en BMA) zijn sterk betrokken bij de totstandkoming van deze nieuwe verblijfplaatsen en het welslagen van het project staat of valt met de voortzetting van de lopende samenwerkingsverbanden, zeker daar waar de overheid en de privé de handen in elkaar hebben geslagen.

Diezelfde werkgroep zorgde er ook voor dat begin oktober een iets atypischer project de deuren kon openen in een gebouw dat de projectontwikkelaar Alides ter beschikking stelt. Het is een gemeenschapscentrum dat het in de steigers staande collectieve verblijfsaanbod verbreedt met gemeenschapsruimten beheerd door de vluchtelingen zelf. Ze leggen zich toe op het verspreiden van waardevolle informatie voor de vluchtelingen, er wordt naar het publiek geluisterd en de mensen worden vervolgens verdergeholpen naar gespecialiseerde diensten van het Gewest, specifieke behoeften worden in kaart gebracht en ze worden wegwijs gemaakt in de verschillende administraties met behulp van mobiele vluchtelingenteams, er wordt Frans en Nederlands aangeleerd, Oekraïense studenten die het moeilijk hebben krijgen begeleiding, ouders, alleenstaande moeders en vrouwen en tieners die het moeilijk hebben worden er begeleid. Het centrum voorziet ook in gratis multifunctionele zalen voor maatschappelijke evenementen waartoe leden van de gemeenschap het initiatief nemen. Het centrum wordt beheerd door het Vluchtelingencomité Ukrainian Voices. Alides stelt de gewestelijke werkgroep ook een gebouw ter beschikking waar tegen december 2022 een honderdtal personen opgevangen kan worden.

Rudi Vervoort, Brussels Minister-President: “Ik vind de solidariteit die de Brusselse bevolking betoont bij de opvang van Oekraïense burgers in deze ongekende en moeilijke context ongelooflijk. Ik wil graag beklemtonen dat het doorzettingsvermogen dat we hebben gezien bij het opzetten van het tijdelijk gebruik essentieel is geweest in de aanpak van deze crisis en in vele opzichten een voorbeeld mag zijn. Laten we hopen dat de vruchtbare samenwerking die hiervoor in meerdere vormen met de privésector is tot stand gebracht een aanzet kan zijn voor andere projecten die het Gewest en zijn inwoners in de toekomst ten goede zullen komen.”

Jonas Hatem, coördinatie Oekraïne voor de Brusselse Regering: “De benadering van Brussels helps Ukraine is zeer vernieuwend. Het gebruik van leegstaande gebouwen en braakliggende gronden en goederen die voor herontwikkeling in aanmerking komen, heeft meerdere positieve effecten: het voorkomt natuurlijk leegstand en de overlast die daarmee gepaard kan gaan, zowel voor de overheid als voor de betrokken vastgoedpartijen. Maar tegelijk vinden bij het beheer van deze humanitaire crisis de Oekraïense vluchtelingen tijdelijk onderdak en ondersteuning, wat hen helpt bij hun integratie in het Brusselse weefsel.”

Rikkert Leeman, CEO van Alides: “De mens en zijn welzijn staan centraal in de waarden van Alides en nemen een prominente plaats in bij al onze initiatieven. Het Brussels Gewest staat voor bijzondere uitdagingen en als projectontwikkelaar is het ook voor een deel onze rol om die te vatten en erop in te spelen door projecten te ontwikkelen die op een duurzame manier zinvol zijn voor toekomstige gebruikers en bewoners. Het feit dat wij het gebouw aan de Montoyerlaan ter beschikking te stellen van de opvangdiensten voor Oekraïense vluchtelingen sluit daarbij naadloos aan.”

Alphonse Munyaneza, Agentschap van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen (HCR): “Voor het UNHCR is het duidelijk dat de nooit eerder geziene participatie van Oekraïense vluchtelingen en hun gemeenschaps­structuren in de operationele aanpak van het Brussels Gewest een baanbrekend gegeven is in Europa. Deze concrete, nauwe betrokkenheid heeft ongetwijfeld de kwaliteit van de respons en van de dialoog over de planning, de uitvoering en de real-time herevaluatie van deze respons verbeterd. Het UNHCR heeft alle lof voor de inspanningen van het Brussels Gewest en vraagt het Gewest om door te gaan met deze aanpak die versnellend werkt voor de mechanismen die leiden tot integratie en waarbij de vluchtelingen vanaf het begin zelf het voortouw mochten nemen op weg naar die integratie.”