De Brusselse regering heeft het richtplan van aanleg (RPA) voor de Heyvaertwijk op donderdag 7 oktober 2021 na een derde en laatste lezing definitief goedgekeurd. Dat plan bevat een visie op de evolutie van de wijk in overeenstemming met de milieu- en stedelijke doelstellingen die het Brussels Gewest zichzelf heeft gesteld. Dit is na het RPA voor de voormalige kazernes in Elsene (usquare.brussels) en het RPA Weststation al het derde RPA dat definitief wordt goedgekeurd.

De Heyvaertwijk strekt zich uit over de gemeenten Anderlecht, Sint-Jans-Molenbeek en de stad Brussel. Zij ligt aan de rand van het Brusselse stadscentrum. De problemen waarmee de wijk vandaag te maken heeft, zijn algemeen bekend: overlast veroorzaakt door de handel in tweedehandswagens, te weinig groen, openbare ruimten van lage kwaliteit en de breuklijn die gevormd wordt door het kanaal. Nochtans is deze wijk maar half zo dicht bevolkt als de omliggende wijken. Daarom vond de Brusselse regering het nodig om een toekomstvisie voor deze wijk uit te werken. Die visie is nu vastgelegd in een richtplan van aanleg (RPA).

Dit zijn de belangrijkste doelstellingen van het project voor de Heyvaertwijk:

1. Het begeleiden van de overgang van een economische activiteit die in het teken staat van tweedehandswagens naar activiteiten die aangepast zijn aan de wijk en het leven in de stad.
   
   Met het oog op de overgang naar lokale duurzame activiteiten, die afgestemd zijn op de behoeften en de invulling van de wijk, is in het RPA een samenhangende strategie voor de openbare actoren vastgelegd. Die bepaalt welke ruimten voor dergelijke activiteiten geschikt zijn en legt de exploitatievoorwaarden vast (Leefmilieu Brussel, urban.brussels), maar besteedt ook aandacht aan de begeleiding van de economische spelers (citydev.brussels, hub.brussels).
   
   
2. Een evenwicht tussen de verschillende functies in de wijk tot stand brengen: met meer toegankelijke woningen en voorzieningen.
   
   Om te zorgen voor meer toegankelijke huisvesting in de wijk, legt het RPA de verplichting op om in de projecten ook te voorzien in sociale woningen. Daarnaast stimuleert het RPA de bouw van nieuwe voorzieningen van collectief belang om tegemoet te komen aan de behoeften van de bewoners.
   
   
3. Groene en ontspanningsruimten ontwikkelen door een groen tracé (het “Park van de Kleine Zenne”) aan te leggen tussen het park aan de Ninoofsepoort en de site van de Slachthuizen.
   
   Dat groene tracé sluit aan bij het idee van een aangepaste dichtheid met hier en daar grotere bouwhoogten, waardoor op de binnenterreinen van de huizenblokken groene ruimtes tot stand kunnen worden gebracht.
   
   
4. Het delen van de openbare ruimte en de actieve mobiliteit aanmoedigen
   
   Het RPA bepaalt een strategie om de openbare ruimte te delen, waarbij rekening gehouden wordt met de verschillende soorten mobiliteit: gaande van de mobiliteit die samenhangt met de logistieke bediening voor de productieactiviteiten tot de actieve mobiliteit van de bewoners van de wijk.
   
   
5. Het breuklijneffect van het kanaal verminderen en de wijk ontsluiten
   
   Het project stelt voor om te werken aan een lokaal stadsweefsel om de wijk beter te verbinden met haar omgeving. Tevens is het de bedoeling om de aanwezigheid van het kanaal uit te spelen door de openbare ruimten aan te passen, onder meer door pleinen in te richten.
   
   
6. Het opmerkelijke erfgoed tot zijn recht laten komen.
   
   De wijk wordt gekenmerkt door diverse stadsweefsels, die hun oorsprong vinden in het industriële verleden van dit gebied. Het RPA maakt het mogelijk om zowel het industriële als residentiële erfgoed te vrijwaren en moet tegelijk de kwaliteit van de toekomstige projecten versterken.

Een coherente toekomststrategie

Naast dit project loopt op dit ogenblik het stadsvernieuwingscontract (SVC) “Heyvaert-Poincaré”. De projecten die deel uitmaken van dat SVC, zullen een aanvulling vormen op het stadsproject. Zo stuurt het RPA aan op de bouw van openbare voorzieningen die in het SVC zijn aangekondigd, zoals bijvoorbeeld structuren voor opleiding, onderwijs en welzijnshulp. Daarnaast is in de wijk al een dynamiek op gang gebracht door enkele andere projecten. Zo heeft Recyclart zich gevestigd in de Manchesterstraat (via de Maatschappij voor Stedelijke Inrichting) en is er Circularium (de omvorming van een industriële oppervlakte tot een centrum waar lokale innovatie en circulaire economie centraal staan).

Heel dit gebied zal de komende jaren nog verder evolueren. Het Gewest gaat namelijk tegelijk met de naburige wijken (Slachthuizen, Zuidstation, Weststation en Ninoofsepoort) aan de slag. De renovatie van de Heyvaertwijk zal dus worden afgestemd op de aanpalende projecten.

“Het RPA Heyvaert vertaalt de ambitie van de regering om de Kanaalzone in het algemeen en deze wijk in het bijzonder om te vormen. Voor het eerst legt een plan voor elk vastgoedproject dat voorziet in meer dan 2000 m² woningen, de verplichting op om 25% van de oppervlakte voor te behouden voor sociale of daarmee gelijkgestelde huisvesting. Via deze verordenende maatregel doen we uitdrukkelijk een beroep op de privésector om bij te dragen tot de gewestelijke inspanning om te zorgen voor betaalbare woningen in een wijk met tal van stedelijke uitdagingen

De omvorming van de Heyvaertwijk is al bezig. Met de goedkeuring van dit stadsproject is nu het pad geëffend om die overgang te begeleiden en de levenskwaliteit van de bewoners te verbeteren,” aldus minister-president Rudi Vervoort.

Het RPA Heyvaert zal twee weken nadat het in het Belgisch Staatsblad is bekendgemaakt, van kracht worden. Het kan geraadpleegd worden op de website van perspective.brussels en bij de gemeentebesturen van Sint-Jans-Molenbeek, Anderlecht en de stad Brussel.

Voorstel om de openbare en groene ruimten rond het kanaal en de Heyvaertstraat herin te richten — ©perspective.brussels/CityTools/PlusOffice

De perimeter van het RPA Heyvaert ©perspective.brussels/CityTools/PlusOffice